Şair veya yazarların kendilerinden önce yaşamış ve eser vermiş edebiyatçılarla çağdaşları olan sanatkarlar hakkındaki fikirleri tespit veya değerlendirmeleri her zaman ilgi çekici olmmuştur. Edebiyat araştırmacısı her ne kadar ilmi bir disiplin dairesinde her türlü sözlü-yazılı kaynağa başvurarak üzerinde çalıştığı eser veya şahsiyet hakkında birtakım sonuçlara varırsa da bir sanatkarı en iyi sanatın demirden leblebisini çiğnemiş olan eser vermenin güçlüğünü bilen yaratmanın sancısını çeken şair veya yazarlar idrak ederler. Bu kişilerin dikkatleri her zaman "doğru" veya "isabetli" değilse de "ilgi çekici" olagelmiştir. Bir şair ya da yazarın eserini oluştururken içinde bulunduğu "işba" halini yaşamış ve sanatın sarp yollarından geçmiş olan diğer bir edebiyatçının fikirleri herhagi bir araştırmacının hükümlerinden ister-istemez farklı olur. Bu bir şehri dışından görmekle içinde yaşamış olmanın farkı gibidir.

Özellikle şairlerin pekçoğunun kendi şiirini çoğu zaman üstün bulmaları ve her sanatkarda az veya çok bulunan enaniyet duygusu dolayısıyla kimi zaman objektifliğin yitirildiği görülürse de bu okuyucuya orjinal ve benzersiz diğer hükümlerden mahrum etmemelidir. Türk rdebiyatında kendisi de şair olan bazı şahsiyetlerin kaleme aldıkları şuara tezkirelerinde karşımıza çıkan orjinal değerlendirmeler yine Tanzimat sonrası Türk edebiyatında Namık Kemal ve Ziya Paşa'dan başlayarak artan (şairlerin) tenkit faaliyetleri bu hükmümüzü destekler mahiyettedirler. Recaizade Mahmut Ekrem Muallim Naci Menemenlizade Mehmet Tahir Tevfik Fikret Cenab Şehabeddin daha yakın dönemde Yahya Kemal ve Ahmet Hamdi Tanpınar edebi eser sahibi olan ama aynı zamanda tenkidi eserler veren şahsiyetlerin ilk akla gelenlerindendir. Devrinin en renkli etkili simalarından birisi olan Süleyman Nazif'de manzum ve mensur pek çok eser kaleme almış bunun yanında hem kendi devrinden önce yaşamış şair ve nasirlerin hem de çağdaşı edebiyatçıların eserleri hakkında çeşitli hacimlerde yazı ve kitaplar bırakmış birisidir.