İnsanlık tarihi din mensupları arasında zamanla farklı görüş ve anlayışların ortaya çıktığına kendi içlerinde gruplara ayrıldıklarına şahitlik eder. Yahudilik Hristiyanlık ve diğer dünya dinlerinde olduğu gibi Müslümanlar arasında da birtakım gerekçelere binaen kaçınılmaz bir şekilde fırkalaşma hadiseleri olmuştur. Müslümanlar arasında ortaya çıkan bu zümreleşme faaliyetlerini İslam Mezhepleri Tarihi bilim dalı konu edinmektedir. Bu bilim dalı geçmişte ortaya çıkmış ve günümüzde yaşamakta olan mezhep akım ve cemaatleri tarafsız bir bakış açısıyla inceler. Onun hedefi; söz konusu tarihî ya da güncel dinî akım ve grupların tarihini sosyal ve siyasi temellerini ortaya koymak; dinin temel metinlerini nasıl anladıklarını ve bunların pratiğe nasıl döktüklerini tasvirî bir tarzda açıklamaya çalışmaktır. Temel İslâmî ilimler arasında önemli bir konuma sahip olan İslam Mezhepleri Tarihi branşı sadece geçmişte ortaya çıkan fikir ve akımlarla ilgilenmekle kalmaz; bunların günümüzdeki durumlarını konu edindiği gibi yeni ortaya çıkan dinî ve siyasi içerikli akımları da araştırır. Bu yönüyle İslam Mezhepleri Tarihi diğer İslâmî ilimlere nasip olmayacak şekilde günümüz dünyası yaşayan insan ve toplumlarla ilgilenir. Bir diğer ifade ile bu bilim dalı tarihî olduğu kadar güncel bir bilim dalıdır.
Kitabın giriş kısmı biraz uzun tutulmuş; mezhepler tarihinin tanımı amacı ve metodu temel kavramları klasik kaynaklar ve bunların özellikleri mezheplerin tasnifi İslam düşüncesinde ilk ihtilaflar ve mezheplere ayrılmaya sebebiyet veren faktörler gibi bu sahanın temel meseleleri detaylı bir şekilde ele alınmıştır. Konular işlenirken büyük ölçüde aynı plana bağlı kalınmaya çalışılmış; mezhebin isimlendirilmesi teşekkül ve tarihî süreci temel inanç ilkeleri İslam düşüncesine katkıları ve günümüzdeki durumu gibi ana başlıklar altında objektif bilgiler verilmeye gayret edilmiştir.