Sıcak konudur Komün; tarihçileri uzun zaman bölmüştür. Barbarların ve haydutların vahşi ayaklanmasını anlatan kara[nlık] efsanesi olayın hemen ardından doğmuştur. Kızıl efsanesi ise 20. yüzyılın tüm devrimlerinin kendilerini öyle veya böyle 1871 Paris ayaklanmasının vârisi olarak görmek istemeleri gerçi siyaseten buna hakları da vardır sonucu doğmuştur. Tarihsel anlamda efsanenin korkunç derecede tahripkâr olduğu su yüzüne çıkmıştır. Oysa Paris Komünü'nün tarihini serinkanlı bir şekilde yazmak hareketin kendisini soğumuş bir nesne gibi ele almadan da mümkündür. Sadece Paris'ten söz etmekle yetinmek mümkün değildir. Paris günlerini daha geniş bir taşra Fransası'nın alışılmış deyişle sadece köylülerin Fransası olmayan bir Fransa'nın bütünlüğü içine yeniden oturtmak kaçınılmazdır.
Jacques Rougerie