Hüsâmeddin Ali el-Bitlisî (v. 909/1504) Akkoyunlular döneminde yaşamış Nurbahşiyye tarikatı mürşitlerindendir.
Muhyiddîn İbn Arabî mektebinin bilinmeyen fakat önemli bir takipçisi sayabileceğimiz Bitlisî'nin en önemli eseri ilmî ve
irfânî birikiminin zirve ürünü olan Câmi'u't-tenzîl ve't-te'vîl adlı tefsiridir. Bu eserde beyânî bilgi sistemi argümanlarından
istifade edilmiş; istidlal ve nazar yoluyla ortaya konan aklî tevil çeşitlemeleri kullanılmış ve son olarak da riyazet ve
mücahede ile elde edilen keşfî bilgiler nazarî düşünce ile harmanlanarak Kur'ân yorumuna yansıtılmıştır. Ayrıca bu
tefsir felsefî tasavvuf dediğimiz nazarî-sûfî tefsir ekolünün Kur'ân'a nasıl bir perspektiften baktığını ve sistemlerini
Kur'ân'a nasıl arz ettiğini göstermesi açısından da önemlidir. Eserde Kur'ân âyetleri net bir tasnifle ikiye ayrılmakta
âyetlerin zahirî ve bâtınî yönü müstakil olarak incelenmektedir.
Câmi'u't-tenzîl ve't-te'vîl ile kelâm felsefe ve tasavvuf alanlarının metafizik tartışmalarını iyi bilen ve bunu eseri
boyunca kalemine yansıtan bir müellifle tanışmaktayız. Elinizdeki bu çalışma ile bazı tartışmalar ışığında Bitlisî'nin
düşünce dünyasına ışık tutmak ve âyetleri nasıl bir perspektifle tevil ettiğini temel varlık anlayışı üzerinden ortaya
koymak amaçlanmıştır.