Politik bir hamle olarak başlayan Tanzimat hareketi Türk Medeniyetinin yeni bir istikamete yönelmesiyle neticelenmiştir. Bu yöneliş Rönesans'tan beri gelişen Avrupa medeniyetine doğrudur. Bir asırdan fazla bir zaman var ki sarf ettiğimiz gayret cemiyetimizi o medeniyet çevresine sokmak ve o medeniyetin gelişme istikametinde yol almaktır. Bu gayretimizde ne derecede muvaffak olduk sorusu üzerinde düşünmek ve dolayısıyla bu yolda gösterdiğimiz faaliyeti değerlendirmek bundan sonraki fikir hayatımızın istikametine ışık tutacaktır.

İnceleme konumuz olan "Tanzimattan Sonra Türkiye'de İlim ve Mantık Anlayışı" bahsettiğimiz faaliyetin çeşitli kollarından birini teşkil eder. O halde incelememiz yukarıdaki sorunun cevabı değil de o sorunun kaplamının bir kısmını teşkil eden Avrupa medeniyetine yönelişimizden bu yana ilim ve mantık anlayışında ne gibi bir değişme olmuştur sorusunun cevabı olacaktır.