Daha ilk çağlarda özellikle Aristoteles felsefesinde önemli bir yer işgal eden nedensellik problemi İslâm dünyasında filozoflarla kelamcıları karşı karşıya getirmiş ve Gazali'nin tartıştığı önemli meselelerden biri olarak ortaya çıkmıştır. Düşünce tarihinin ilk dönemlerinden itibaren evrendeki düzenin değişmez bir yasalılığa tabi olduğu düşüncesi büyük ölçüde kabul görüyordu. Ancak teistik dinlerin tanrı tasavvuru onlar için söz konusu olmadığından Tanrı-alem ilişkisi söz konusu olduğunda onların bu anlayışı bir
sorun yaratmamaktaydı. Bu düşünce Peripatetik felsefe ve Yeni Platoncular üzerinden Orta Çağa taşınınca bazı felsefive teolojik tartışmaların çıkması kaçınılmazdı ve nitekim öyle de oldu.