İnsanın kendi nefsini temizlemesi olgusu Kur'an-ı Kerim'de tezkiye ve tezekki kavramlarıyla ifade edilmiştir. Sözlük anlamıyla tezkiye ve tezekki insanın nefsini ona bulaşan kir ve pastan temizlemesinden veya temizlenip arınılması gereken şeyden temizlenip arınmaktan ibarettir. Tezkiye meselesini tezkiyenin yöntemini ve özünü açıklamadan önce birkaç soruya açıklığa kavuşturmamız gerekmektedir.
1. İnsanın özünün ilk ve asli makamı nedir? Yani insanın aslı ve asli süreti nedir?
2. İnsan dünyevi hayata indiğinde hangi makam ve konumda yer almıştır?
3. İnsan hareket kulluk ve Allah'a dönüş makamında hangi değişimleri geçirmiş hangi merhaleleri kat etmiş hangi mertebeleri elde etmiş ve gerçek vatanına nasıl ulaşmıştır?