Misyonerlerin Eğitim Faaliyetleri
Tam bir özgürlük ve hoşgörü abidesi olan Fatih Sultan Mehmet'in İstanbul surlarını yıkıp şehre girdikten sonra azın­lıklara tanımış olduğu inanç ve ibadet serbestiyeti azınlık ve yabancı okullarının Osmanlı Devleti'nde açılıp yaygınlaşma­sına da fırsat hazırlamıştır. Bu ise eğitimde kumpas faaliyetleri­nin de başlangıcı olmuştur.

Büyük bir gizlilik ve titizlikle kumpas faaliyetlerini sürdüren azınlık ve yabancı okulları bir amaç birliği içinde hareket ede­rek Hıristiyanlık inancını yaymak Osmanlı Devleti'nin eko­nomisini kontrol etmek siyasi liderler yetiştirmek Osmanlı Devleti'ni bölerek okullardan mezun olan öğrencilerden bir "seçkinler grubu" oluşturmak ve Türk devlet politikalarını et­kilemek gibi amaçlar için faaliyet göstermişlerdir.

Yerli ve yabancı misyonerler kendilerine destek veren dış devletlerin de desteğiyle tam dört asır boyunca Osmanlı top­raklarında okul açma yarışına girmişlerdir. Bu okulların sayısı zaman zaman devlet okullarını da geçip en ücra köşelere ka­dar yayılmıştır. İmparatorluğu bir ağ gibi kuşatan bu eğitim ku­rumları Türk toplumuna karşı dış devletlerin emellerine alet olmuşlardır. Osmanlı'dan günümüze uzanan bu problem Türk siyasi ve kültür hayatını çeşitli yönleriyle etkilemiştir.

"Kumpas Okulları / Misyonerlerin Eğitim Faaliyetleri" adıyla ele aldığımız bu çalışmayla; Osmanlı'dan günümüze azınlık ve yabancı okullarının nasıl kurulup geliştiği daha çok hangi bölgeleri tercih ettikleri nasıl çalıştıkları gizli ve açık emellerinin ne olduğu hangi güçlerle işbirliği içinde bulun­dukları neleri sunmak istedikleri ve yetiştirdikleri öğrenciler­le Osmanlı ve Cumhuriyet döneminde ne gibi amaç güttükleri ortaya konulmak istenmiştir. Ayrıca son günlerde sıkça basına konu olan Evengelislere de işaret edilmiştir.