Teopolitik din ve siyaset ilişkisini anlatan bir kavramdır. Bu
ilişki İslam düşüncesinde en çok mihne hadisesiyle bilinir.
İslam'ın kısa zaman içerisinde geniş bir coğrafyaya yayılması
Arap toplumunun İslam öncesinden tevarüs eden problemleri
İslam'ı seçen farklı inanç ve kültür sahiplerinin birlikte
yaşaması değişik problem alanları doğurmuştur.
Arap-Mevâli münasebeti ulema-ümera ilişkisi gibi ikiliklerle
beraber nihayetinde toplumda ehl-i re'y ehl-i hadis farklılığı
olarak görülebilecek fikrî ayrışmalar olmuştur. Mihneyi
bu toplumsal problem alanlarının farkında olan Me'mun'un
Abbâsî iktidarının devamını sağlamaya yönelik bir manevrası
olarak anlamak mümkündür. Me'mun'un başlattığı halku'l
Kur'ân sorgulamaları vasiyetiyle halefleri Muʻtasım ve Vâsık
tarafından çeşitli tonlarda devam ettirilmiştir. Me'mun'un
Muʻtezilî alimlerle kurduğu birliktelik Mütevekkil zamanında
Ahmed b. Hanbel ve arkadaşlarının desteklenmesiyle
sona ermiştir.
Mütevekkil'in başlattığı teopolitik değişim kelâm ilmi başta
olmak üzere teşekkül devresinde sayılabilecek ilimleri ve
toplumsal alanları etkilemiştir. Bu durumdan Ehl-i sünnet
kelâmı da konu ve usul açısından etkilenmiştir. Görünürlüğü
bir asır kadar geciken Eşʻarîlik Muʻtezile ile Selef anlayışını
telif eden bir tavrın adı olmuştur. Elinizdeki çalışma mihne
sonrası teopolitik değişimi Ehl-i sünnet kelâmı açısından ele
almaktadır.