Aral Gölü Ceyhun ve Seyhun nehirleri Orta Asya'nın içtimai ve iktisadi tarihinde özel bir öneme sahiptir. Bu tabii unsurların geçirdiği değişiklikler Türk tarihini olumlu veya olumsuz derinden etkilemiştir. Bu yüzden bunların önemini bilmek geçmişini ve mevcut durumunu tanımak sadece coğrafyacıların değil Orta Asya tarihiyle ilgilenen kimselerin de sorumluluğudur. Bu minvalde Ceyhun Nehri'nin tarihsel davranışı ve Aral Gölü hakkında tarihsel kayıtlarda geçen bilgileri toplama ve analiz etme teşebbüslerine 19. yüzyılda başlanmıştır. Barthold'un 1902 yılında Taşkent'te yayımladığı Aral Gölü'nün Tarihi adlı bu çalışma bu yönde gelişen bir ilginin sonucu olarak ortaya çıkmıştır. Daha önce bu konuda yapılan araştırmaların yeterli olmadığını düşünen Barthold 17. yüzyıla kadar bu coğrafi unsurlar hakkında bilgi veren tarihî kaynakları dikkatle incelemiş ve bu anlamda genel bir tabloyu bizlere sunmuştur.