Tarih araştırmalarında olaylarla çağdaş birinci elden bilgi veren kroniklerin ve arşiv belgelerinin kaynak değeri tartışılmaz. Bu kaynaklar sayesindedir ki tarihçi olayları doğru değerlendirebilir ve sağlıklı sonuca varabilir. Çağdaş kronikler sadece kuru bilgiler değil yazıldığı devrin fikri sosyal ve kültürel seviyesini yansıtmaları bakımından da özel değer taşır. Bu bakımdan tarih araştırıcısına kroniklerin bilimsel neşirlerinin yapılması gibi önemli bir görev düşmektedir. Hatta Osmanlı üzerine yapılacak araştırmaların sağlığı bakımından tenkitli neşirlerin diğer sentez türü araştırmaların önüne geçmesi gerekmektedir. Son zamanlarda Osmanlı üzerine yapılan bilimsel ve popüler mahiyetteki çalışmalar artmış ve bu eserlerin gördüğü ilgi sebebiyle muhteva ve nitelikleri ayrı bir önem kazanmıştır. Gelişen dijital teknolojinin de yardımıyla önemli metin neşirleri gerçekleştirilmiş ancak maalesef bu işi sadece eski yazıdan yeni yazıya aktarma zannedenler tarafından da bazı zayıf hatalı ve ilmi endişeden yoksun edisyonlar yapılmış ve yapılmaya devam edilmektedir. Bu bakımdan kroniklerin ilmi nesirleri ayrı bir ehemmiyet arz etmektedir.
Elinizdeki eser bu amaca yönelik hazırlanmıştır ve dönemin tarih kaynağı olarak müstesna bir öneme sahiptir. Özellikle İran Avusturya ve Rusya ile üç cepheden savaşan Osmanlı Devleti son parlak askeri ve diplomatik başarılarına bu dönemde imza atmış bir süre önce kaybettiği topraklarını ve itibarını yeniden elde ettiği gibi "uzun ve şahane bir refah ve barış döneminin" kapısını son kez aralamıştır. Eserin böyle önemli bir dönemi hemen her yönüyle aksettirmesi olumlu-olumsuz gelişmelere sebep olan hadise ve amilleri göstermeye çalışması şüphesiz ehemmiyetini bir kat daha arttırmaktadır. Elinizdeki detaylı araştırmasında Subhı'nin selefleri ve eserleri üzerinde de duran Dr. Mesut Aydıner yaptığı tespitler ve verdiği bilgiler yanında yeni bir metin tesis etmiş eklediği kapsamlı ve analitik indeksle araştırmacıları kırık dökük hurufatla basılmış eski nüshadan kurtarmıştır. Osmanlı Tarihi'nin vazgeçilmez kaynakları arasında yer alan Subhi Tarihi sanıyorum bu sahada önemli bir boşluğu dolduracaktır.
Prof. Dr. Abdülkadir ÖZCAN